‘De beroemde onbekende’: De kwalificatie werd in 1943 bedacht door Gerard Walschap en in 1980 door Jeroen Brouwers overgenomen in zijn opstel ‘De beroemde onbekende Cyriel Buysse’ in Vrij Nederland (herdrukt in Vlaamse leeuwen, 1994). Jarenlang leidde het cliché een eigen leven, al is het een grove vertekening van de realiteit: ondanks de katholieke boycot van zijn werk was Buysse in eigen land helemaal niet zo onbekend, ongeliefd en ongelezen. Omdat er in Vlaanderen nooit méér werd gelezen dan tijdens de Tweede Wereldoorlog, verschenen er juist in 1943 niet minder dan acht ‘volksuitgaven’ van zijn boeken waaronder de 4de druk van de roman ’t Bolleken, in een voor Vlaamse begrippen massale oplage van 50 0000 exemplaren.

Toen Buysse in 1929 in de leeszaal van de Stedelijke Hoofdbibliotheek van Antwerpen (thans Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience) de tentoonstelling naar aanleiding van zijn 70ste verjaardag bezocht – vier grote tafels met een veertig boeken en met tijdschriften, foto’s en andere documenten – liet stadsbibliothecaris Emmanuel de Bom niet na erop te wijzen dat menig exemplaar ‘half stuk gelezen’ was. Alleen al die opmerking wettigt het vermoeden dat het beeld van Buysse als ‘beroemde onbekende’ – eerder berucht dan beroemd – enige nuancering en relativering behoeft. In 1925 schreef Buysse zelf aan zijn Nederlandse uitgever: ‘Mijn doel (gekocht en gelezen worden in mijn eigen land) schijnt echter, hoe laat dan ook! bereikt te zijn. De verkoop, ginder, gaat uitstekend.’ In een interview uit 1929 zegt hij: ‘Mijn werk wordt in Vlaanderen zeer veel verkocht. En nog meer gelezen. […] Van ieder van mijn werken worden er nu drie of vier duizend gedrukt. En ze zijn spoedig uitverkocht.’

Niet verwonderlijk dus, dat het werkhuisje van Buysse hoog op de pittoreske Molenheuvel in Deurle aan de Leie ca. 1930 een populaire halte was tijdens schoolreisjes van leerlingen van normaalscholen en athenea. Keer op keer moest Buysse op de foto met studenten die door hun leraren Nederlands warm waren gemaakt voor zijn verhalen en romans.